टहरो बनाउँदै,न्यानो खोज्दै भूकम्प पीडित

विचार/विश्लेषण

- रमेश दवाडी

बाक्लो हिमपातको समाचार, तस्विर तथा दृश्य लगातार सञ्चार माध्ययमा प्रकाशन, प्रसारण भइरहेका छन् । सामाजिक सञ्जालका भित्तामा छ्यापछ्याप्ती रहेको छ । उत्तरी गोरखा, धादिङ र रसुवा जिल्लामा यस किसिमको प्राकृतिक विपत्तिको मारमा यहाका मानिसहरू छन् । गोरखावासी झन् डरैडरमा जीवन बिताइरहेका छन् । हिमपहिरोको डर छ । महाभूकम्पले थिलथिल्याएको डाडापाख, भीर खसेर पुरिने पो हो कि भन्ने डर छ । बारपाक, लाप्राक र बालुवा बजारमा भूकम्पले पारेको चिरा जमिन त्यतिकै छ । वैशाख १२ मा गएको महाभूकम्प होस् या खडेरी र हिमपात, यस वर्ष यहाका मानिसहरूलाई प्रकृतिले निकै दु:ख दिइन् । हिमालै—हिमाल र वनजंगलले ढाकिएको हाम्रो देशमा प्रकृतिले ताण्डव नृत्य देखाउनु स्वाभाविक हो । तर, प्रकृतिले कुनै न कुनै बेला गम्भीर प्रकृतिको असर पार्छिन् भन्ने ज्ञान हुँदाहुँदै पनि हामीले अटेर गरेर वर्षौंदेखि बसिरह्यौं । हिमपात यस वर्षमात्रै आएको होइन ।

अघिल्ला वर्ष पनि आएकै थियो । यो वर्षैपिच्छे हुने प्राकृतिक विपत्ति हो । यसबाट बच्न सुरक्षित उपाय अपनाउनुपर्छ भन्नेमा बेलैमा सरोकारवालाले ध्यान दिएनन् । हामी पीडितको पनि ध्यान गएन । प्रकृतिसँग च्यालेन्ज गर्न खोज्यौं । यससँग च्यालेन्ज गर्न खोज्नु हाम्रो महान कमजोरी हो र मुर्खता हो । महाभूकम्पले थिलथिलो बनाएको मुलुकका जनता ९० प्रतिशतभन्दा बढी गाउँमा बसोबास गर्छन् । त्यसमा पनि दुर्गम ठाउँमा बस्छन् भन्ने जानकारी नीति निर्माण तहमा बस्नेहरूलाई राम्रोसँग थाहा छ । तर पनि किन सुन्ने कान लगाउदैनन् ? हिमपात थेग्न नसक्दा टहरा भत्किएका छन् । हिउँको छानोले कटेज छाएजस्तो भएको छ । त्रिपाल च्यातिएका छन् । अलि—अलि भएको अन्न हिउँले पुरिएको छ । वस्तुभाउको कन्तविजोग छ । खेतबारीमा लगाइएका बालीनाली हिउँले ढाकेको छ । मान्छेहरू कठ्याङग्रिएर बिरामी परेका छन् । जनताको यस्तो विचल्ली छ । हिमपात पीडितसम्म सडक सञ्जाल पुगे पनि राम्रोसँग मर्मत—सम्हार नहुँदा सवारी साधन जान मुस्किल छ । यसकारण सरकार तथा गैर–सरकारी संस्थाले राहत लैजान चाहे पनि सहज रूपमा पुर्‍याउन सकिरहेका छैनन् । जसोतसो गरेर पुर्‍याइएको राहत सामग्रीले पीडितलाई पुग्दैन ।
कोहीले पाउने, कोहीले ट्वाल्ल परेर हेर्ने अवस्था सिर्जित भएको छ । नपाउनेको पीडा यहा लेखिसाध्य छैन । भूकम्प पीडितलाई होस् या हिमपात पीडितलाई मौसमी राहतभन्दा दीर्घकालीन राहतको खाँचो छ । न्यानो पक्की घरको खाँचो छ । अर्कोतर्फ सरकारले छिटो–छरितो रूपमा पुनर्निर्माणको कार्य थालेर प्रकृतिले अति प्रभावित गर्ने ठाउँका बस्तीलाई सार्न सक्थ्यो । यो कार्य भूकम्प नजादै अघिल्ला वर्षहरूमा पनि गर्न सक्थ्यो । यसो नगर्दा अहिले यस किसिमको समस्या देखापर्‍यो । अब ढिला नगरिकन देशका यस्ता जोखिमयुक्त मानवीय बस्तीहरूलाई अध्ययन, अनुसन्धान गरेर सुरक्षित ठाउँमा सार्न बेलैमा काम गर्नुपर्छ ।

तस्बिर:प्रशन्न पोखरेल,रासस/गोरखा