अनलाइन पत्रकारितामा विश्वसनीयतको संकट

विश्वमा कान्छो र सशक्त सञ्चारमाध्यमको रुपमा स्थापित अनलाइन पत्रकारिता सन् १९९३ मा अमेरिकाको क्यारोलिना राज्यबाट नान्दो डटनेटले पहिलोपटक समाचारमुलक इन्टरनेटको सुरुवात गरेको हो ।  इन्टरनेट सूचना आदानप्रदानको सबैभन्दा सजिलो र छिटो माध्यम हो । यदि इन्टरनेटको पहुँच छ भने आूफुले चाहेको समयमा आफ्नै रोजाईका विविध विषयवस्तु अनलाइनमा पढ्न हेर्न र सुन्न सकिन्छ ।   

नेपाल न्यूज डट कम ले वि।सं। २०५६ सालबाट व्यवसायिक रुपमा अनलाइन पत्रकारिता सुरु गरेपछि नेपालमा अनलाइनलाई पत्रकारिताको सुरुवात भएको हो । अनलाइन पत्रिकाले पाठकको रुची, चाहाना र समय अनुसार शिक्षामुलक, समाचारमुलक र मनोरजनात्मक सामाग्रीहरु पस्किए पनि कतिपय अवस्थामा यसको गलत रुपमा प्रयोग भैरहेको छ । सस्तो लोकप्रियताको लागि सनसनीपूर्ण समाचार शीर्षक र प्रयोग गरिएका तस्बिर यसका उदाहरण हुन् ।

अनलाइनले लोकप्रियताकै लागि सनसनिपूर्ण हेडलाईन र फोटोहरु प्रयोग गरेर पत्रकारिताकै विश्वसनीयतामाथि प्रश्न उठ्ने ठाउँसमेत राखेका छन् । पत्रकार आचारसंहीता २०६० मा भनिएको छ, ‘बीभत्स दृश्य र तस्बिर प्रकाशन/प्रसारण गर्न नहुने’ तर केहि ठूला वाहेक अधिकांस अनलाइन पत्रपत्रिकाले यसलाई पूर्ण रुपमा पालना गरिएको पाईंदैन।’ यसको अनुगमनको जिम्मेवारी पाएको निकायले प्रभावाकारी भूमिका निर्वाह नगर्दा अनलाइन पत्रकारितामा विकृति भित्रिएको छ ।

अहिले अनलाइन पत्रकारिताले समाजमा आफ्नो प्रभाव छोड्न सफल भएको जसरी छोटो समयमा अनलाइन पत्रिकाले लोकप्रियता कमाएको छ । त्यसैगरी आम पाठकको विश्वास जित्न भने सकेको छैन । व्यवसायिकरुपमा खुलेका अनलाइन पत्रिका बाहेक,लहडमा खुलेका अधिकाशंले पत्रकार आचारसंहीता पालना गरिएको पाईंदैन । आर्थिक समस्या, दक्ष जनशक्तीको अभाव, राजनितिक दलप्रतिको झुकाव र व्यवस्थित राष्ट्रिय राष्ट्रिय विज्ञापन नीतिको कारण पनि अनलाइन पत्रकारिताको विश्वसनीयतामाथि प्रश्नचिन्ह उठेको हो ।

अर्कोतर्फ,अनलाइन पत्रकारितामा ‘कपी–पेस्ट’ गर्नै प्रवृत्ति मौलाउँदा छ । पत्रकारहरु अल्छि बन्दै गएका छन् । समाचार संकलनको लागि फिल्डमा जानुको सट्टा अन्य सञ्चारमाध्यममा प्रकाशित समाचारलाई तोडफोड गरी समाचार प्रकाशित गर्ने परिपाटी समेत बढेको छ । पर्याप्त जनशक्तीको अभाव, आर्थिक दुरावस्था र अस्वस्थ प्रतिस्पर्धाको कारण पनि यस्ता समस्या अनलाइन पत्रकारिमा देखा परेको छ । यस्ता प्रवृत्तिले समाचारीय मूल्यमान्यतालाई आत्मसाथ गर्न नसकेको देखिएको छ ।
पछिल्लो समय बढ्दै गएको फेसबुके पत्रकारिताले पनि आमपाठकमा अनलाइन पत्रकारिताप्रति द्विबिधा उत्पन्न गराएको हो ।  व्यक्तिगत प्रयोजनको लागि खोलिएका पोर्टलमा समाचार जस्तैगरी विभिन्न बिषयहरु प्रकाशित गरेका कारण पाठकले गलत सूचना ग्रहण गर्ने गरेका छन् ।

अधिकांस अनलाइन पत्रिकाको मालिक राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्ता छन् । घरजग्गा किनबेच गर्ने ब्रोकर, व्यापारी र गुण्डागर्दिमा संलग्न मानिसले पत्रपत्रिकामा लगानि गरेकै भरमा आफूलाई समाजमा पत्रकारको हैसियतको रुपमा चिनाउदै आएको देखिन्छ । दक्ष जनशक्तीबिना र राजनितिक दलका कार्यकर्ताकै भरमा खुलेका अनलाइन पत्रपत्रिकाको कारण अनलाइन पत्रकारिताको विश्वस्नियता र भविष्यमाथि नै प्रश्नचिन्ह उठेको छ । यो पत्रकारितामा भित्रिएको विकृति हो । यसको अन्त्य गरेर सत्य,तथ्य र विश्वसनीय पत्रकारिता गर्नु आवश्यक छ । 

Comments