पानी नपर्दा भएन रोपाइँ, मधेश सुख्खाग्रस्त घोषणा, ब्याडमै मर्न थाल्यो धानको बीउ

समाचार

काठमाडौं । नेपाल कृषि प्रधान देश हो । अहिले नेपालमा उत्पादन हुने प्रमुख खाद्यवाली धान रोपाइँको मौसम चलिरहेको छ । अर्थात नेपालीहरु यो समयलाई अत्यान्तै महत्वका साथ लिएर ‘मानो खाएर मुरि उब्जाउने’ समयका रुपमा चित्रित गर्ने गर्छन् ।

सरकारले प्रस्तुत गरेका तथ्याङ्क अनुसार नेपालमा कृषि क्षेत्रमा ६२ प्रतिशत मानिसहरु औपचारिक रुपमा जोडिएका छन् । नेपालमा करिब १४० भन्दा बढि जातका धानहरु रहेको तथ्याङ्क नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद्मा रहेको छ । नेपाल सरकारले प्रस्तुत गरेको तथ्याङ्क अनुसार आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को कुल गार्हस्थ उत्पादनमा कृषि क्षेत्रको योगदान २५.१६ प्रतिशत रहेको छ, भने आगामी अर्थिक वर्ष २०८२/०८३ यस क्षेत्रको योगदान अझै बढ्ने अनुमान गरिएको छ ।

कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ मा चैते र वर्षे गरी कुल १४ लाख २० हजार ६ सय ३६ हेक्टर क्षेत्रमा धानखती भई ५९ लाख ५५ हजार चार सय ७६ मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको पाइन्छ । जुन नेपाललाई आवश्यक पर्ने धानभन्दा १० लाख मेट्रिकटन कम हो । सो बराबरको धान नेपालले विदेशबाट आयात गर्दा वार्षिक करिब ३८ अर्ब ९४ करोड रुपैयाँ विदेशिएको मन्त्रालयको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।

सरकारले आगामि आर्थिक वर्षमा धान उत्पादन बढ्ने अनुमान गरे पनि यसवर्ष समयमा वर्षात भएको छैन् । उसोतः नेपालमा विगतको तुलनामा १५ दिन अगावै मनसुन जेठ १६ गते भित्रिएको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । दक्षिण एसियाली मुलुक नेपालमा प्राय जुन १३ मा मनसुन भित्रिने गरेको पाइन्छ । यसवर्ष मनसुन निर्धारित समयभन्दा अगावै भित्रिए पनि धान रोपाइँको मुख्य समयमा वर्षात नभएर धानका ब्याड सुख्खा भएको र बिउ मर्न थालेको गुनासो कृषकहरुले बताउँन थालेका छन् । यसले समग्र धान उत्पादनमा नै प्रभाव पार्ने देखिन्छ ।

धान उत्पादनको हिसाबले मधेश प्रदेश सबैभन्दा बढि धान उत्पादन हुने प्रदेश हो । यसवर्ष समयमा वर्षात धान रोपाइँमा उल्लेखनिय प्रगति हुन नसक्दा मधेश प्रदेश सरकारले प्रदेशलाई सुख्खाग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरेको छ । भने आवश्यक राहतका लागि संघ सरकारलाई अनुरोध समेत गरेको छ । मधेस प्रदेश कृषि विकास निर्देशनालयका अनुसार असार २७ गतेसम्ममा मधेस प्रदेशमा कुल धान रोपाइँ क्षेत्रफलको ३३.७८ प्रतिशतमा मात्र रोपाइँ भएको उल्लेख गरेको छ । मधेश प्रदेशमा ५ लाख ४२ हजार ५८०.७८ हेक्टर खेतीयोग्य जमिनमध्ये ३ लाख ७२ हजार ६४५ हेक्टरमा धान खेती हँुदै आएको छ । तर, असार सकिन लाग्दा जम्मा १ लाख २५ हजार ८८८.६ हेक्टर क्षेत्रफलमा मात्र रोपाइँ सम्पन्न भएको निर्देशनालयले जनाएको छ ।